Zapalenie piersi – objawy, przyczyny i leczenie

Zapalenie piersi to stan zapalny gruczołu piersiowego w przebiegu z objawami ogólnymi. Jest to schorzenie, które dotyka wiele świeżo upieczonych mam. Zapalenie może dotyczyć całej piersi lub jakiegoś jej fragmentu. Najczęściej dotyczy tej piersi, z której maluch nie lubi ssać lub z której mamie trudniej jest karmić. Może być konsekwencją zignorowanego zastoju pokarmu w piersiach lub zatkanego kanaliku mlecznego.

---

Zapalenie piersi występuje najczęściej między 2. a 7. tygodniem po porodzie, ale równie dobrze może dać o sobie znać w każdym innym okresie laktacji. Bardzo istotna jest profilaktyka i właściwe postępowanie w pierwszej fazie choroby, dzięki którym można zahamować dalszy rozwój choroby i uniknąć przykrych powikłań. Zapalenie piersi wywołuje silny ból i wysoką gorączkę, ale na szczęście można je leczyć bez konieczności przerywania karmienia.

Objawy zapalenia i bólu piersi

• pierś jest zaczerwieniona, zaogniona, obrzmiała, gorąca, tkliwa, rozpalona, opuchnięta;
• ból występuje cały czas (nie tylko przy dotyku), czasami ból może uniemożliwiać ruszanie ręką i wykonywanie jakichkolwiek czynności;
• wyczuwa się miejscowe stwardnienie, zgrubienie na chorej piersi, miejsce to jest twardsze i jakby bardziej błyszczące niż pozostała część piersi;
• występują objawy typowe dla początków grypy: dreszcze, bóle mięśni, bóle kostne, bóle głowy, zmęczenie, złe samopoczucie, osłabienie, uczucie rozbicia;
• utrzymuje się wysoka temperatura ciała – powyżej 38.4°C, gorączka pojawia się nagle i rośnie bardzo szybko.

Przyczyny zapalenia piersi

Zapalenie piersi może być spowodowane zaleganiem pokarmu, infekcją lub alergią.

1. Słabe i mało efektywne opróżnianie piersi – zapalenie piersi powstaje najczęściej na skutek zalegania pokarmu w pęcherzykach i przewodach mlecznych. Powodowany tym ucisk delikatnych ścianek przewodów mlecznych uniemożliwia dotarcie w to miejsce oksytocyny, a tym samym blokuje wypływ mleka. Prowadzi to do zastoju pokarmu (pierś bolesna, twardniejąca, można w niej wyczuć guzki). Gdy zaniedbamy lub zbagatelizujemy ten stan, a wgłąb gruczołu sutkowego przedostanie się bakteria, to w bardzo szybkim tempie rozwinie się zapalenie piersi. Bakterie przedostają się np. przez uszkodzone i popękane brodawki.
2. Popękane brodawki – do uszkodzenia brodawek może dojść w wyniku nieprawidłowej pozycji matki podczas karmienia, a także z powodu niewłaściwej techniki ssania dziecka. Czynniki te powodują powstawanie mikrourazów na brodawkach. Nieleczone i/lub krwawiące brodawki stają się świetną pożywką dla bakterii i grzybów, w wyniku czego może dojść do zakażenia.
3. Nieregularne karmienie – zbyt długie przerwy między kolejnymi karmieniami i skracanie czasu karmienia mogą powodować zaleganie pokarmu. W wyniku niedostatecznego opróżniania piersi tworzą się obrzęki i/lub zatory, prowadzące do powstania zapalenia piersi.
4. Zaniedbywanie jednej z piersi – przystawiając dziecko tylko do jednej piersi (np. z powodu bolesności tej drugiej), przyczyniamy się do zalegania w niej pokarmu, a w konsekwencji do rozwoju stanu zapalnego.
5. Nawał pokarmu – w pierwszych dniach po porodzie dochodzi do nadprodukcji mleka, a niewłaściwe postępowanie w trakcie tego trudnego okresu może być przyczyną zapalenia piersi.
6. Ucisk lub uraz piersi – może być spowodowany źle dobranym, niewygodnym, zbyt obcisłym i/lub nieprzepuszczającym powietrza biustonoszem, ale również ciągłym ugniataniem palcem podczas karmienia. Do urazu może także dojść w wyniku uderzenia się w pierś lub „przyjęciem” kopniaka od malucha (np. podczas przewijania lub zabawy).
7. Przemęczenie matki – nadmierny wysiłek fizyczny, wyczerpanie nerwowe, stres, niewłaściwa dieta i obniżona odporność mogą przyczynić się do rozwoju infekcji.
8. Bakterie obecne w nosogardzieli dziecka również mogą być źródłem infekcji.

Nawracające zapalenia piersi

Nawracające zapalenia piersi w większości przypadków są konsekwencją:

• nierozpoznania choroby
• opóźnionego rozpoczęcia leczenia
• niedoleczonego zapalenia piersi (zbyt krótką antybiotykoterapią – poniżej 10 dni)
• źle dobranego antybiotyku podczas pierwszego zapalenia piersi
• silnego masowanie piersi

Aby zapobiec nawrotom zapalenia piersi, należy znaleźć i wyeliminować przyczynę ich powstawania. W tym celu warto skonsultować się z doradcą laktacyjnym, który oceni technikę ssania dziecka, technikę przystawiania do piersi i wskaże ewentualne błędy. Specjalista skoryguje niedociągnięcia i pomoże Wam dobrać najlepszą pozycję.

Przy nawrotach tej choroby warto zrobić posiew z mleka matki i antybiogram, aby określić typ bakterii i dobrać najskuteczniejszy lek.

Postępowanie

1. Przystawiaj malucha do chorej piersi jak najczęściej

• jeśli nie protestuje – to nawet co godzinę. Czas karmienia powinien wynosić przynajmniej 10 minut – częste i prawidłowe opróżnianie pęcherzyków i przewodów mlecznych zapewnia stały przepływ mleka przez gruczoł piersiowy, a to w danej chwili jest najważniejsze. Jednak musisz uważać, by nie pobudzić laktacji nadmiernie.
• jeśli dziecko odmawia ssania piersi, to sama delikatnie odciągaj mleko. Rób to często, ale w małych ilościach. Odciąganie dużych ilości mleka niepotrzebnie pobudza laktację.
• jeśli maluszek ssie pierś słabo i rzadko, to przystawiaj go częściej do tej chorej piersi. Połóż się z maluchem do łóżka i podawaj mu pierś na żądanie.
• karm dziecko według jego potrzeb – nawet 12 razy na dobę, nie zapominaj o karmieniu w nocy (co najmniej 1 raz)
• zmieniaj pozycje w trakcie karmienia – jeśli karmisz tylko w pozycji klasycznej, maluch nie opróżnia piersi dokładnie. Dopilnuj, aby nosek i broda dziecka dotykały miejsca zapalenia podczas ssania. Godna polecenia jest pozycja spod pachy.
• jeśli mleko z chorej piersi nie chce wypływać, spróbuj przystawić malca najpierw do zdrowej piersi. Ta czynność powinna uruchomić wypływ z chorej piersi, więc gdy tak się stanie, przystaw malucha do niej.
• jeśli Twoje piersi są bardzo nabrzmiałe i napięte, przystawiaj dziecko lub odciągnij ręcznie odrobinę mleka tak, by poczuć ulgę.
• zapewnij sobie komfort i myśl pozytywnie – znajdź dla siebie najwygodniejsze miejsce do karmienia, może to być fotel lub łóżko. Przygotuj małe poduszki/wałki, abyś w razie konieczności mogła nimi podeprzeć siebie lub dziecko. Jeśli lubisz, włącz muzykę relaksacyjną, myśl o czymś przyjemnym. Dużo odpoczywaj, zrezygnuj z wykonywania domowych obowiązków. Spróbuj zorganizować kogoś do pomocy przy niemowlaku dopóki dolegliwości nie ustąpią.
• możesz zastosować następujący system kolejności karmień: 2 pierwsze karmienia zaczynasz od chorej piersi, a kończysz na zdrowej. Trzecie karmienie zaczynasz od zdrowej, a kończysz na chorej. Unikniesz w ten sposób uczucia przepełnienia w zdrowej piersi.

2. Rób okłady z białej kapusty

Biała kapusta działa ściągająco i przeciwzapalnie. Leczy więc zapalenie i przynosi ulgę obolałym i obrzękniętym piersiom. Okłady rób po karmieniu lub odciągnięciu pokarmu do 4 razy na dobę. Liście kapusty należy schłodzić w lodówce, a następnie rozbić je trochę tłuczkiem do mięsa lub porobić w nich małe dziurki (ewentualnie pognieść rękoma) tak, by puściły sok. Sok z liści białej kapusty ma właściwości antybakteryjne i obkurczające. Liście przykładaj do piersi, pomijając okolice brodawek. Pamiętaj! Wymień liść na nowy jeśli się ogrzeje, zmięknie lub wyschnie. Wyjmij liść co najmniej 15 minut przed kolejnym karmieniem.

3. Ciepły kompres przed karmieniem, zimny po karmieniu

Ciepły kompres (nie gorący!) rozszerza przewody mleczne, ułatwiając wypływanie pokarmu, dzięki czemu maluszek lepiej i dokładniej opróżni pierś. Ciepłe okłady rób przed każdym karmieniem – możesz wykorzystać termofor lub przeprasowaną chwilę wcześniej pieluszkę tetrową/flanelową.

Zimny kompres (może być z liści białej kapusty) łagodzi ból, działa ściągająco i zmniejsza produkcję mleka – stosuj go po karmieniach i w przerwach między nimi. Pamiętaj, że jest to bardzo ważny element leczenia zapalenia piersi.

4. Dobierz odpowiednią bieliznę

Bielizna powinna być nieco luźniejsza, by nie krępowała Twoich ruchów. Ważne, by była wykonana z materiałów przepuszczających powietrze. Na czas zapalenia piersi zrezygnuj z fiszbin i koronek – najlepszy będzie biustonosz bezszwowy. Stanik nie może obcierać ani uciskać piersi.

A poza tym:

• pij co najmniej 2 l wody dziennie
• odżywiaj się zdrowo i pełnowartościowo
• jeśli czujesz taką potrzebę, możesz stosować leki przeciwzapalne typu: Ibuprom, Nurofen, Ibum lub przeciwgorączkowe np. Paracetamol

Tego nie rób w trakcie zapalenia piersi!

• nie masuj, nie ugniataj i nie naciskaj chorej piersi – w ten sposób możesz poważnie uszkodzić gruczoł piersiowy.
• nie próbuj hamować laktacji, np. bandażując ciasno piersi – takie działanie w niczym nie pomoże, a jednie może spowodować powstanie ropnia Na temat ropnia piersi przeczytasz w artykule „Ropień piersi„.
• nie przerywaj karmienia piersią – mogłoby to doprowadzić do dalszego gromadzenia się pokarmu w przewodach mlecznych i rozszerzenia się stanu zapalnego. Ani gorączka, ani stan zapalny nie jest wskazaniem do przerwania karmienia. Pamiętaj! Twoje mleko jest nadal bezpieczne i pełnowartościowe dla maluszka. Odstawiając go od piersi, pozbawiłabyś go cennych przeciwciał, które Twój organizm wytwarza w trakcie choroby.
• nie ograniczaj przyjmowania płynów w celu zmniejszenia ilości produkowanego mleka – pij niegazowaną wodę, herbatki (np. z melisy). Jeśli malec ssie mleko z chorej piersi, to pij tyle co zawsze (ok. 2. litrów), a jeśli masz gorączkę – jeszcze więcej!

Kiedy podjąć leczenie i iść do lekarza z zapaleniem piersi?

Udaj się do lekarza (rodzinnego, ginekologa, doradcy laktacyjnego), jeśli po zastosowaniu się do powyższych wskazówek nie zauważasz żadnej poprawy, a wysoka gorączka utrzymuje się ponad 2 dni. Nie ma co zwlekać, ponieważ zapalenie piersi w bardzo szybkim czasie może doprowadzić do powstania ropnia lub innych komplikacji.

Przed podaniem antybiotyku warto wykonać antybiogram i posiew z mleka matki, by określić typ bakterii wywołującej zapalenie. Pozwoli to na dobranie najbardziej optymalnego antybiotyku. Jednak z przeprowadzonych badań wynika, że w większości przypadków połogowego zapalenia piersi (o typowym przebiegu) winowajcą zakażenia jest gronkowiec złocisty, gronkowiec skórny, a rzadziej paciorkowce. Odpowiednimi lekami będą więc penicyliny gronkowcowe (Syntarpen), cefalosporyny pierwszej i drugiej generacji (np. Sefril, Keflex, Ceclor).

Ile trwa leczenie zapalenia piersi ?

Leczenie powinno trwać 10 dni i nie należy go przerywać wcześniej (np. po ustąpieniu dolegliwości). Leczenie antybiotykiem zawsze powinno się doprowadzać do końca. Lekarz może zmienić lek, jeśli u pacjentki wystąpią efekty uboczne lub nie widać poprawy po 3 pełnych dobach leczenia.

Pamiętaj! Antybiotyk podczas karmienia piersią to nie koniec świata. Nie należy się przed nim wzbraniać i zbytnio niepokoić. Antybiotyk, który zapisze Ci lekarz, na pewno nie zaszkodzi dziecku.

---

Podobne artykuły:

• 15 zasad karmienia dziecka butelką
• Karmienie piersią – najważniejsze pytania i informacje
• Schemat żywienia niemowląt karmionych piersią
• Jak długo karmić piersią?

Osoby które odwiedziły tą stronę znalazły ją szukając:

• zapalenie piersi
• zapalenie piersi-leczenie
• stan zapalny piersi
• objawy zapalenia piersi
• zapalenie piersi-leczenie forum
• nawracające zapalenie piersi