Pieluszkowe zapalenie skóry dziecka – objawy, przyczyny, pielęgnacja i leczenie

Pieluszkowe zapalenie skóry to nie koniec świata – może dotknąć każdego niemowlaka. W wielu przypadkach wcale nie jest wynikiem złej pielęgnacji czy zaniedbań ze strony rodziców! Najbardziej narażone na nie są niemowlaki, mające suchą i wrażliwą skórę ze skłonnością do alergii czy atopii.

Główną przyczyną PZS jest niedojrzałość skóry u niemowlaka, która zwiększa wrażliwość na różnego typu czynniki zewnętrzne. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule „Pieluszkowe zapalenie skóry – objawy i przyczyny„.

PZS to choroba, którą można wyleczyć, a leczenie często ogranicza się do odpowiedniej higieny i częstego wietrzenia pupy. Poprawa następuje zwykle po kilku dniach. Zdarza się jednak, że pomimo naszych starań i odpowiednich zabiegów stan skóry dziecka się nie poprawia. Co wtedy robić? Skąd mamy wiedzieć, że zwykła pielęgnacja nie wystarcza i że należy wdrożyć leczenie?

Objawy pieluszkowego zapalenia skóry niemowlaka:

• występują bolesne, zaczerwienione plamy w okolicy odbytu i cewki moczowej
• pojawiają się zmiany rumieniowe przy odbycie, narządach płciowych, pachwinach, udach oraz dolnych partiach brzucha
• może towarzyszyć łuszczenie się naskórka
• maluszek może odczuwać dyskomfort, świąd i pieczeni

Łagodna postać zapalenia skóry u dziecka:

• zmiany rumieniowe zaczynają przybierać postać sączącą
• pojawiają się pęcherzyki
• występuje obrzęk zaczerwienionych ognisk rumieniowych

Nadżerkowa postać zapalenia skóry:

• pojawiają się grudki, krostki, świadczące o zakażeniu drożdżakami
• mogą pojawić się nadżerki (pokryte miodowożółtym strupem) – powstają w wyniku bakteryjnego nadkażenia zmian skórnych
• maluszek odczuwa dyskomfort, świąd, pieczenie, ból
• zmiany pokrywają cały obszar „podpieluszkowy”, tworząc jedną wielką, gorącą w dotyku ranę

Ziarniniak pośladków -najcięższa, ale zarazem najrzadziej występująca odmiana pieluszkowego zapalenia skóry

• mogą powstawać wypukłe guzki (zaczerwienione lub białe), świadczące o zakażeniu drożdżakami
• PZS może prowadzić do pęknięć i owrzodzeń skóry
• malec jest płaczliwy, ma problemy ze snem, odmawia jedzenia, może mieć podwyższoną temperaturę ciała
• niezbędna jest pomoc lekarza, który przepisze specjalne maści

Przyczyny pieluszkowego zapalenia i uczulenia skóry

• Biegunki niemowlaka
• Zakażenie układu moczowego, infekcje dróg moczowych
• Brak dostępu powietrza do okolic pieluszkowych – zwłaszcza, jeśli używa się pampersów z warstwą ceratową.
• Wpływ diety – wprowadzenie do menu dziecka nowych produktów powoduje zmianę składu kału, a ten z kolei może spowodować podrażnienie skóry. Podobny efekt może wystąpić po szczepieniu lub zażyciu antybiotyku.
• Ząbkowanie – podczas procesu ząbkowania w buzi dziecka ląduje praktycznie wszystko, począwszy od zabawek, klocków czy drewnianej łyżki po pieluszkę tetrową, kocyk i pościel. Bakterie znajdujące się na tych przedmiotach trafiają do przewodu pokarmowego dziecka, wywołując biegunkę. Ta natomiast jest wstępem do pieluszkowego zapalenia skóry.
• Antybiotykoterapia
• Przegrzewanie niemowlęcia i związane z tym nadmierne wydzielanie potu. Do pieluszkowego zapalenia skóry najczęściej dochodzi podczas letnich upałów – skóra jest wtedy stale wilgotna, a dostęp świeżego powietrza ograniczony. Łatwiej też wtedy o otarcie delikatnej i wrażliwej skóry o wilgotną pieluszkę.
• Czynniki drażniące – mogą doprowadzić do powstania stanu zapalnego (zarówno do zakażenia bakteryjnego, jak i drożdżakowego). Do czynników drażniących należą:
• kontakt skóry ze stolcem – bakterie obecne w kale produkują ureazę, która zwiększa zasadowość moczu (ma to istotny wpływ na rozwój stanu zapalnego).
• długotrwały kontakt skóry z moczem – stale wilgotny pampers na pupie dziecka działa jak kompres. Prowadzi to do maceracji (rozmiękczenia skóry), która staje się jeszcze bardziej podatna na uszkodzenia i podrażnienia. W konsekwencji dochodzi do zaburzenia naturalnych funkcji ochronnych, a substancje drażniące i alergizujące przenikają do głębszych warstw skóry.
• otarcia skóry, powstające w wyniku pocierania o pieluszkę, powodują podrażnienia, które z czasem przeradzają się w zmiany zapalne
• kontakt skóry ze źle wypłukaną odzieżą (pozostałości po środkach piorących, detergentach)
• nieodpowiednio dobrane kosmetyki do pielęgnacji skóry dziecka
• pampersy – mogą spowodować reakcję uczuleniową. W takim wypadku należy zacząć stosować pieluchy tetrowe, ekologiczne lub wypróbować inną markę pampersów.

Pielęgnacja skóry niemowlaka z pieluszkowym zapalaniem

Pielęgnacja skóry niemowlęcia należy do naszych codziennych obowiązków bez względu na to, czy jest jedwabiście miękka czy podrażniona. Skóra niemowlaka jest cienka i niedojrzała – wymaga więc szczególnej troski i uwagi. Jeśli zauważymy jakiekolwiek zaczerwienienie lub podrażnienie, musimy działać natychmiast, by nie dopuścić do rozwoju PZS.

Choroba ta rozwija się bowiem bardzo szybko. Już po dwóch dniach nieodpowiedniej pielęgnacji może objąć podbrzusze, pachwiny oraz całą okolicę intymną. Podrażnienie skóry przyczynia się do rozwoju bakterii i grzybów, powodując ból, świąd i pieczenie.

NA CZYM POLEGA ODPOWIEDNIA PIELĘGNACJA PUPY NIEMOWLAKA?

• Zawsze dbaj, by pupa dziecka była czysta i sucha. Nie powinna mieć ona stałego kontaktu z moczem ani kałem! Bakterie obecne w kale produkują ureazę, która zwiększa zasadowość moczu, co przyspiesza rozwój stanu zapalnego. A amoniak zawarty w moczu nasila stany zapalne. Dlatego zmieniaj pieluchę częściej niż zwykle.
• Przewijaj niemowlaka od razu, gdy tylko zabrudzi lub zmoczy pieluszkę! Pamiętaj także o nocnej zmianie pieluch – zrób to przynajmniej raz. Nie oszczędzaj na pampersach, bo tylko pogorszysz sytuację!
• Kupuj pieluchy dobrej jakości – są bardziej chłonne, wykonane z lepszych materiałów, posiadają powłokę antyalergiczną i zapewniają swobodny dostęp powietrza. Pieluchę zakładaj możliwie luźno, by dodatkowo nie podrażniać uszkodzonej skóry.
• Często przemywaj pupę dziecka – rób to po każdej zmianie pieluszki. Możesz używać ciepłej wody bieżącej lub przegotowanej. Nie stosuj żadnych żeli ani płynów do mycia, ponieważ mogą nasilić przykre objawy. Do przemywania możesz użyć rzadkiego krochmalu. Pamiętaj, że dziewczynki zawsze należy podmywać od przodu to tyłu, by nie przenosić bakterii kałowych do cewki moczowej. Nieprawidłowy kierunek podmywania może skutkować zapaleniem cewki moczowej lub pęcherza moczowego, a także zakażeniem dróg moczowych.
• Dokładnie, ale delikatnie osusz skórę – nie pocieraj podrażnionych miejsc. Zamiast wycierać ręcznikiem, lepiej osuszyć skórę suszarką. Ale nie przykładaj jej zbyt blisko, by powietrze nie było za gorące.
• Wietrz pupę niemowlaka – ta prosta metoda potrafi zdziałać cuda. Pozwól dziecku pofikać z gołą pupą przy każdej zmianie pieluszki. Dzięki temu do skóry dociera najlepszy lek, jakim jest powietrze. W celu zabezpieczenia kanapy/materaca przed „zalaniem” możesz podłożyć pod ręcznik lub kocyk zwykłą ceratę.

Jaki krem na pieluszkowe zapalenie skóry ?

• Smaruj okolice zakryte pieluchą specjalnym kremem – wybór jest spory: kremy tłuste, kremy z cynkiem, maści przeciw odparzeniom, maści z alantoiną i d-pantenolem, bezwonne kremy z dodatkiem olejku lawendowego, kremy z nagietka lub rumianku.
• Wszystkie one natłuszczają i regenerują naskórek. Do najczęściej stosowanych należą: Sudocrem lub Tormentiol (ma silniejsze działanie), Linomag, Bepanthen, krem przeciw odparzeniom Nivea itp. Kremy z tlenkiem cynku, oprócz działania bakteriobójczego, mają także działanie wysuszające, więc nie przesadzaj z ich ilością

RÓŻNICA MIĘDZY KREMEM A MAŚCIĄ NA PIELUSZKOWE ZAPALENIE SKÓRY?

Krem ma działanie nawilżające, nie pozostawia tłustej warstwy, można go stosować na skórę całego ciała, leczy zmiany chorobowe o małym i średnim nasileniu.

Maść ma działanie natłuszczające, pozostawia tłustą warstwę, co umożliwia dłuższe wnikanie substancji czynnych wgłąb skóry, można stosować ją na skórę całego ciała oraz błonę śluzową, leczy zmiany chorobowe o większym nasileniu.

Postaw na jakość – body, majteczki, śpioszki itp. powinny być wykonane ze 100% bawełny. Nie zakładaj dziecku żadnych ubranek ze sztucznych mieszanek. Utrudniają one swobodny przepływ powietrza, co skutkuje poceniem się skóry. Nie stosuj plastikowych majteczek lub ceratek, bo zatrzymują wilgoć i nie dopuszczają powietrza do skóry.

Pieluchy wielokrotnego użytku pierz w jak najwyższej temperaturze – najlepiej w 90°C. Zalecamy pranie w minimalnej ilości proszku i bez dodatku płynów zmiękczających. Do ostatniego płukania możesz dodać 5-7 kropli olejku lawendowego. Pamiętaj o dokładnym wypłukaniu pieluch ze środków piorących.

Zafunduj niemowlakowi kąpiel w roztworze nadmanganianu potasu – ma działanie odkażające i dezynfekujące. Kąpiel w kalii stosuj, gdy zmiany na skórze dziecka są nasilone. Wsyp kilka kryształków nadmanganianu potasu (do kupienia w aptece) do kubka z ciepłą wodą i dokładnie je rozpuść. Tak przygotowany roztwór wlej do wanienki. Woda powinna zmienić kolor na bladoróżowy.

Sprawdź używane do tej pory preparaty kosmetyczne – mogą one działać drażniąco i/lub alergizująco na skórę dziecka. Odstaw wszelkiego rodzaju oliwki i balsamy, gdyż w przypadku PZS jedynie pogarszają stan skóry.

Weź pod lupę stosowane do tej pory chusteczki nawilżające i pampersy – one również mogą być przyczyną alergii i związanych z nią przykrych dolegliwości.

Jeśli pomimo Twoich usilnych starań i prawidłowej pielęgnacji zmiany skórne nie znikają, a wręcz przeciwnie – nasilają się, UDAJ SIĘ DO LEKARZA! On zdecyduje o dalszym leczeniu i sposobie pielęgnacji.

Leczenie pieluszkowego zapalenia skóry niemowlaka

Jeśli na skórze swojego dziecka zauważysz ostry stan zapalny, który nie ulega poprawie pomimo wdrożenia powyższych zabiegów, czas najwyższy udać się do lekarza. Taki stan może być spowodowany nadkażeniem bakteryjnym lub drożdżycą, które wymagają natychmiastowej interwencji specjalisty. Musisz wiedzieć, że pieluszkowe zapalenie skóry sprzyja rozwojowi grzybów i drożdży. Skóra w ekspresowym tempie pokrywa się krostkami, nadżerkami, miodowożółtymi grudkami i ropną wydzieliną.

Co na pieluszkowe zapalenie skóry?

Pieluszkowe zapalenie skóry leczy się wielokierunkowo, a sposób leczenia zależy od przyczyny, wywołującej przykre dolegliwości. Gdy na skórze przeważają zmiany rumieniowe, dermatolog może zlecić krótkotrwałe leczenie kremami lub aerozolami z niefluorowanymi sterydami.

Leki sterydowe, mające działanie przeciwzapalne, stosuje się miejscowo na zmiany chorobowe o średnim i ciężkim nasileniu. Pamiętaj, że preparaty sterydowe obarczone są wieloma działaniami niepożądanymi, więc zachowaj szczególną ostrożność przy ich stosowaniu.

Przy ostrych zmianach skórnych i ciężkim przebiegu choroby lekarz może zlecić wdrożenie antybiotyku o działaniu ogólnym. Ma to na celu opanowanie stanu zapalnego, zmniejszenie przykrych dolegliwości (świąd, pieczenie) i niedopuszczenie do ewentualnego rozwoju zakażenia (bakteryjnego lub drożdżakowego).

W zależności od przyczyny wystąpienia choroby lekarz może zastosować różnego rodzaju leki: antybiotyki, sterydy, preparaty bakteriobójcze, przeciwdrożdżakowe, przeciwgrzybiczne, leki przeciwhistaminowe (gdy przyczyną jest reakcja alergiczna), niesteroidowe leki przeciwzapalne, które działają przeciwzapalnie i przeciwbólowo (ibum, ibuprofen itp.)

Obecnie zamiast leków na bazie sterydów lekarz może zlecić miejscowe stosowanie inhibitorów kalcyneuryny. Istnieją jednak pewne ograniczenia, dlatego ich zlecanie i stosowanie powinno odbywać się pod ścisłym nadzorem lekarza prowadzącego.

W celu dokładnego zdiagnozowania przyczyn wystąpienia zmian chorobowych wykonuje się badanie mykologiczne (gdy lekarz podejrzewa drożdżycę) lub naskórkowe testy płatkowe (przy podejrzeniu alergii). Jeśli lekarz podejrzewa łuszczycę pospolitą, może zlecić wykonanie biopsji skóry oraz ocenę histopatologiczną pobranego fragmentu.