Jakie badania przed ciążą warto wykonać?

Jeśli planujesz powiększenie rodziny, pojęcie „dbanie o zdrowie” nabiera nowego znaczenia. To, jaki styl życia będziesz prowadzić na kilka miesięcy przed ciążą, ma ogromny wpływ na kondycję psychiczną i fizyczną nie tylko twoją, ale i waszego dziecka. Obok wdrożenia prawidłowej diety, umiarkowanego gimnastykowania się i unikania używek równie istotne jest gruntowne „prześwietlenie” organizmu. Jakie badania przed ciążą wykonać?

---

Badania ginekologiczne

Na pierwszą wizytę do ginekologa udaj się najpóźniej na trzy miesiące przed planowanym rozpoczęciem starań o dziecko. Tyle czasu wystarczy, aby wdrożyć ewentualne leczenie, przyjąć konieczne szczepionki czy po prostu poprawić tylko lekko szwankujące zdrowie. Specjalista poinstruuje cię, jakie badania wykonać. Warto również przeglądnąć ofertę laboratoriów diagnostycznych, które bardzo często proponują przyszłym mamom gotowy pakiet zalecanych badań.

Przed ciążą należy poddać się badaniom, które wykluczą nieprawidłowości w budowie narządów rodnych (np. tyłozgięcie macicy) czy obecność zmian, które mogą utrudniać zajście w ciążę bądź ulec rozwojowi w czasie jej trwania (np. mięśniaki, nadżerka, zmiany nowotworowe). Istotne jest stwierdzenie, czy nie występują infekcje pochwy, które muszą zostać wyleczone, a które nie zawsze dają widoczne objawy. Dlatego konieczne jest wykonanie USG przezpochwowego (inaczej transwaginalnego), cytologii i oceny czystości pochwy oraz USG piersi.

Podstawowe badania z krwi i moczu

Podstawowym badaniem, które dostarcza cennych informacji na temat ogólnego stanu zdrowia, jest morfologia krwi. Warto zdecydować się także na zbadanie poziomu glukozy, szczególnie jeśli w twojej rodzinie występują przypadki cukrzycy, a także na wykonanie prób wątrobowych oraz lipidogramu, który określa poziom trójglicerydów oraz „dobrego” i „złego” cholesterolu. Zalecane jest także badanie ogólne moczu.

Z krwi można wyczytać bardzo wiele: począwszy od ogólnej kondycji organizmu i występowania stanu zapalnego po odporność na konkretne choroby. Na podstawie badań krwi lekarz może ocenić, czy nie grozi ci niedokrwistość i czy krzepliwość jest prawidłowa. Dowiesz się, czy poziom glukozy nie jest zbyt wysoki lub zbyt niski oraz czy tarczyca pracuje tak jak należy. Badania wykażą, czy miałaś kontakt z wirusem różyczki lub cytomegalii oraz czy zetknęłaś się z pasożytem wywołującym groźną dla płodu toksoplazmozę. Bardzo ważne jest poznanie grupy krwi własnej i partnera oraz przede wszystkim określenie czynnika Rh, co pozwoli ocenić ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego (podczas pierwszej ciąży ryzyko konfliktu jest niewielkie).Warto również sprawdzić, jak pracują nerki i wątroba.

Podstawę stanowi morfologia. Oprócz niej zdecyduj się także na próbywątrobowe (m.in.  bilirubina) oraz próby nerkowe (m.in. kreatynina, mocznik). Zbadaj poziom hormonów tarczycy (TSH) i glukozy. Cennych informacji dostarczy także badanie poziomu hormonów płciowych, choć kobiety decydują się na nie najczęściej dopiero wtedy, gdy pojawiają się problemy z zajściem w ciążę. Nie zapomnij o określeniu grupy krwi i czynnika Rh, na to badanie należy skierować także partnera. Konieczne jest wykonanie badań na obecność przeciwciał przeciwko różyczce, cytomegalii i toksoplazmozie. Specjaliści zalecają czasem także badania stwierdzające, czy przeszłaś ospę. Warto zastanowić się nad testami wykrywającymi choroby weneryczne, np. HIV, chlamydię, zwłaszcza jeśli miałaś wielu partnerów seksualnych.

Stan zdrowia pomaga ocenić również badanie ogólne moczu. Dzięki niemu dowiesz się, jak funkcjonuje twój układ moczowy oraz czy nie zagraża ci cukrzyca. Jeśli dokuczają ci infekcje dróg moczowych, zdecyduj się także na posiew, czyli badanie bakteriologiczne.

Grupa krwi

Jeśli do tej pory nie wykonałaś badania grupy krwi i czynnika Rh, planowanie ciąży jest najlepszym momentem, aby to zrobić. Takiemu badaniu powinien się poddać również partner. Pozwoli to stwierdzić, czy istnieje niezgodność serologiczna. Ma ona miejsce wtedy, gdy u ciebie antygen Rh nie występuje (Rh ujemne), a obecny jest on u twojego partnera (Rh dodatnie).

W przypadku gdy dziecko odziedziczy po ojcu Rh dodatnie i w łonie dojdzie do kontaktu krwi maluszka z twoją krwią, mogą powstać przeciwciała przeciwko krwinkom płodu. Wiedza na temat możliwości zaistnienia konfliktu serologicznego pozwala lekarzowi odpowiednio prowadzić ciążę.

Choroby wirusowe i pasożytnicze

Bardzo ważne jest przeprowadzenie badań w kierunku obecności przeciwciał przeciw wirusom i pasożytom, które mogą stanowić zagrożenie dla rozwijającego się płodu. Dotyczy to przede wszystkim różyczki, cytomegalii i toksoplazmozy.

Badanie pomaga określić, czy miałaś już kontakt z wirusem, przeszłaś chorobę i nabyłaś odporność, czy może w ogóle nie chorowałaś bądź czy aktualnie chorujesz. Najbardziej korzystna jest sytuacja pierwsza, a więc gdy organizm już miał kontakt z określonym drobnoustrojem i ponowne zachorowania nie jest możliwe. Odporność można uzyskać również na drodze szczepienia, np. w przypadku różyczki. Dlaczego wykonanie tych badań jest tak istotne?

Stwierdzenie, który z możliwych scenariuszy występuje u ciebie, pozwala podjąć odpowiednie kroki. Jeśli poziom przeciwciał przeciw wirusowi różyczki jest zbyt niski, możesz poddać się szczepieniu.

Pamiętaj jednak o tym, że od momentu zaszczepienia do rozpoczęcia starań o dziecko trzeba odczekać kilka miesięcy. Nie istnieje szczepionka przeciw cytomegalii, jednak jeśli nie przechodziłaś choroby, możesz zachować pewne środki ostrożności. Największe ryzyko zarażenia ma miejsce podczas kontaktu z małymi dziećmi. W miarę możliwości należy więc ten kontakt ograniczać i ze szczególną starannością dbać o higienę (pamiętaj o częstym myciu rąk!).

Nie chorowałaś na toksoplazmozę? Ogranicz kontakt z kotami, ale miej na uwadze także to, że pasożytem można zarazić się, jedząc surowe mięso (na czas ciąży pożegnaj się z tatarem) i niedokładnie umyte owoce.

Przed planowaną ciążą wykonaj również badanie na obecność antygenu HBs, dzięki któremu dowiesz się, czy jesteś nosicielką wirusa zapalenia wątroby typu B.

Choroby weneryczne

Nawet jeśli nie miałaś wielu partnerów seksualnych, zdecyduj się na przeprowadzenie badań w kierunku chorób wenerycznych. Bakteria wywołująca chlamydiozę działa podstępnie. Często infekcja przebiega bezobjawowo, a konsekwencje choroby mogą być bardzo poważne: ciąża pozamaciczna, przedwczesny poród, poronienie, a nawet niepłodność. Równie groźne powikłania wiążą się z zarażeniem krętkiem bladym, czyli bakterią wywołującą kiłę. Planując ciążę warto również zdecydować się na badanie w kierunku HIV.

Badania ginekologiczne i hormonalne

Badania określające poziom hormonów kobiecych zleca się zwykle wtedy, gdy pomimo starań nie pojawia się upragniona ciąża. Jednak badaniem, któremu warto poddać się jeszcze przed rozpoczęciem starań, jest analiza stężenia hormonów tarczycy. Może się zdarzyć, że zaburzenia w pracy tego gruczołu będą utrudniać zajście w ciążę.

Bardzo ważną grupę badań stanowią te, które pomagają wykryć wszelkie nieprawidłowości w budowie narządów rodnych. Dlatego na etapie planowania ciąży należy przeprowadzić USG ginekologiczne (transwaginalne), a także USG piersi. Koniecznie wykonaj cytologię oraz analizę czystości bakteriologicznej pochwy (inaczej: biocenoza pochwy).

Wizyta u stomatologa przed zajściem w ciąże

W swoim harmonogramie badań nie zapomnij uwzględnić wizyty u stomatologa. Przed planowaną ciążą należy wyleczyć wszystkie ubytki. Ciąża nie sprzyja zdrowiu zębów. Pod wpływem hormonów dochodzi do przekrwienia i rozpulchnienia dziąseł, efektem jest ból i krwawienie podczas szczotkowania.

W rezultacie – aby uniknąć bólu – mniej dokładnie myjemy zęby, co zwiększa prawdopodobieństwo rozwinięcia się próchnicy. Dodatkowo, jeśli w ciąży będą dokuczać ci mdłości i wymioty, szkliwo zębów narażone będzie na niszczące działanie kwasu solnego. Zaniedbania mogą mieć poważne konsekwencje: bakterie, które nadmiernie namnożą się w jamie ustnej, mogą zawędrować wraz z krwią do płodu. Wzrasta wówczas ryzyko np. przedwczesnego porodu.