Jak przebiega proces ząbkowania u niemowlaka?

Rozwój zębów rozpoczyna się wiele miesięcy przed pojawieniem się dziecka na świecie – w pierwszym miesiącu życia płodowego. Wtedy to z nabłonka ektodermalnego tworzy się listewka zębowa, z której powstają zawiązki zębów mlecznych. W 7. tygodniu życia płodowego z listewki zębowej powstaje 20 zgrubień, dając początek mleczakom. W 4. miesiącu życia płodowego rozpoczyna się mineralizacja zębów, począwszy od siekaczy przyśrodkowych. Rozwój w ukryciu trwa aż do momentu przebicia się wszystkich zębów mlecznych przez dziąsła, czyli do ok. 30. miesiąca życia dziecka.

Wiele maluszków musi sporo wycierpieć, by móc dołączyć do dumnych posiadaczy pełnego uzębienia. Proces rozwoju zębów składa się z:

• fazy przederupcyjnej – ząbki jeszcze nie przebiły dziąsła – nie są więc widoczne, ale korona zęba już się kształtuje
• fazy przedfunkcyjnej – rozpoczynającej się w momencie, gdy ząb jest już na wierzchu. W tej fazie rozpoczyna się także tworzenie korzenia i kieszonki zębowej
• fazy funkcyjnej – ostatecznie kończy się kształtowanie korzenia oraz kieszonki zębowej

Pełne mleczne uzębienie składa się z 20 zębów:

• 8 siekaczy
• 4 kłów
• 8 trzonowców

Proces wyrzynania się zębów mlecznych trwa do około 2.-3. roku życia dziecka i wygląda następująco:

• 6.-8. miesiąc życia dziecka – dwie dolne jedynki (siekacze przyśrodkowe)
• 7.-9. miesiąc życia dziecka – dwie górne jedynki (siekacze przyśrodkowe)
• 9.-13. miesiąc życia dziecka – dolne, a następnie górne dwójki (siekacze boczne)
• 12.-15. miesiąc życia dziecka – dolne i górne czwórki (pierwsze mleczne trzonowce)
• 16.-18. miesiąc życia dziecka – dolne, a następnie górne trójki (kły)
• 20.-30. miesiąc życia dziecka – dolne i górne piątki (drugie trzonowce)

Ostre i płaskie siekacze wyrzynają się stosunkowo szybko i bez większych problemów, natomiast zęby trzonowe, które są większe i szersze, mogą przysporzyć maluchowi sporo bólu i cierpienia.

KIEDY POJAWI SIĘ PIERWSZY ZĄBEK?

Przedstawiony powyżej porządek wyrzynania się zębów mlecznych to model książkowy, pamiętajmy więc, że każdy niemowlak ma swoje indywidualne tempo i każdy wykazuje dużą zmienność pod tym względem.

W dużej mierze jest to uwarunkowane genetycznie. Jeśli któremuś z rodziców zęby zaczęły się wyrzynać szybko, to i maluszek może pójść w jego ślady, natomiast jeśli któreś z rodziców zaczęło ząbkować dość późno, to i na ząbki maleństwa trzeba będzie poczekać dłużej. Proces wyrzynania zębów zależy również od tego, czy dziecko urodziło się o czasie (dziecko donoszone) czy przed czasem (u wcześniaków ząbkowanie rozpoczyna się średnio miesiąc później niż u dzieci donoszonych), a także od tego, czy cieszy się dobrym zdrowiem, czy też dużo choruje. Dlatego nie ma powodu do niepokoju nawet w sytuacji, gdy roczny szkrab jest całkowicie bezzębny. Lekarze uspokajają, że takie odchylenie mieści się jeszcze w fizjologicznej normie i nie ma się czym martwić.

Późne ząbkowanie – oprócz obaw, jakie ze sobą niesie, może być także powodem do zadowolenia – badania wykazują bowiem, że im później wyrzynają się zęby, tym są one lepiej zmineralizowane, a co za tym idzie – mocniejsze i zdrowsze. Około 84% zdrowych i donoszonych maluchów ząbkuje między 5. a 10. miesiącem życia, a więc można uznać to za standard.

Wczesne ząbkowanie – może się także zdarzyć, że dziecko zaczyna ząbkować wyjątkowo wcześnie – w pierwszym miesiącu życia – ząbki te nazywane są zębami noworodkowymi. Znane są także przypadki, kiedy noworodek rodzi się już z ząbkiem na wierzchu – są to zęby wrodzone. Badania wykazują, że taka sytuacja zdarza się u jednego na 2000-3000 noworodków.

Niekiedy pojawiają się inne zaburzenia m.in. wyrastanie kilku zębów jednocześnie, wyrastanie zębów zrośniętych, zbyt dużych lub nieprawidłowo ułożonych. W takich przypadkach warto skontaktować się z lekarzem, ponieważ utrudniają one proces prawidłowego ząbkowania i nasilają przykre dolegliwości.

DLACZEGO ZĄBKOWANIE BOLI?

Niektóre niemowlęta niemal nie odczuwają skutków wyrzynania się ząbków, ale niestety dla większości maluszków ząbkowanie jest okresem bolesnym i uciążliwym. Jest to spowodowane tym, że otwór kostny, przez który musi się przedostać zawiązek zęba, jest mniejszy niż średnica korony zęba. Wyrzynanie się mleczaków powoduje więc silny napór na sąsiadujące tkanki łączne i kostne, co przyczynia się do powstania bolesnego stanu zapalnego. W konsekwencji dziąsła stają się zaczerwienione, obrzęknięte, bardzo wrażliwe (i to na długo przed pojawieniem się zęba), wskutek czego zwiększa się wydzielanie śliny – ślinotok, a dziąsła bolą i swędzą. Wszystkie te czynniki sprawiają, że nasz aniołek z dnia na dzień zmienia się w marudnego, drażliwego i płaczącego brzdąca! W ostatniej fazie wyrzynania ząbek przebija bardzo ukrwione i unerwione dziąsło, ale od tego momentu zarówno dziecko, jak i my odczujemy wielką ulgę. (Więcej o objawach ząbkowania i metodach łagodzenia dolegliwości przeczytasz w artykule „Jak ulżyć maluszkowi podczas ząbkowania?„)

Zuzanna Nowakowska

Zuzanna Nowakowska to ceniona autorka w dziedzinie ciąży i parentingu, oferująca przyszłym rodzicom rzetelne porady i wsparcie w jednym z czołowych serwisów o parentingu. Jej zaangażowanie w promowanie świadomego rodzicielstwa przyniosło jej szerokie uznanie oraz lojalne grono czytelników.