Kalendarz i harmonogram – lista badań w ciąży – jak i kiedy
Obowiązkowe i podstawowe, refundowane nfz, prywatne i zalecane
Lista badań I trymestr ciąży
- badanie ginekologiczne (cytologia, biocenoza)
- konsultacja internistyczna i stomatologiczna
- analiza krwi – toksoplazmoza, listerioza, krzepliwość, grupa krwi, test USR, HBS Ag, WR, poziom cukru
- analiza krwi – morfologia (co miesiąc)
- analiza moczu (co miesiąc)
- USG – może być dopochwowo (8-12 tydzień)
- wizyty u ginekologa co 4 tygodnie
Dodatkowo zalecane dla ciężarnej:
Biopsja trofoblastu – pobranie komórek tworzącego się łożyska np. igłą pod kontrolą USG w celu wykrycia zaburzeń genetycznych (8-11 tydzień)
Lista badań II trymestr ciąży
- analiza krwi – morfologia (co miesiąc)
- analiza moczu (co miesiąc)
- USG (około 20 tygodnia)
- test obciążenia glukozą (24-28 tydzień)
- wizyty u ginekologa co 3-4 tygodnie
Dodatkowo zalecane dla ciężarnej:
- test potrójny – TripleTest – występowanie zaburzeń chromosomalnych (głównie zespołu Downa) oraz obecności rozszczepu kręgosłupa(14-16 tydzień)
- amniopunkcja (pobranie płynu owodniowego) genetyczna – wykrywa genetyczne wady dziecka (15-18 tydzień, wczesna 13-14 tydzień)
- nakłuwanie pępowiny – pobranie próbki krwi dziecka – podejrzenie infekcji wewnątrzmacicznej lub konfliktu serologicznego (18-24 tydzień)
Harmonogram badać III trymestr ciąży
- analiza krwi – morfologia (co miesiąc)
- analiza moczu (co miesiąc)
- USG (po 30 tygodniu)
- badanie kardiotokograficzne – KTG – rejestracja czynności serca dziecka i napięcia, ewentualnie skurczów macicy (od 26 tygodnia ciąży)
- wizyty u ginekologa co 2-3 tygodnie (pod koniec co 7, nawet 2 dni)
Dodatkowo zalecane dla ciężarnej:
- USG dopplerowskie – ocena przepływu krwi przez tętnice macicy, łożyska, pępowiny, i płodu
- późna amniopunkcja (pobranie płynu owodniowego) – ocena dojrzałości płuc płodu
Analiza krwi szczegółowo określi liczbę i obraz białych oraz czerwonych krwinek, odporność na określone choroby (np. toksoplazmozę), krzepliwość, grupę krwi, czynnik Rh, wykluczy obecność chorób wenerycznych (test USR), wirusa HIV oraz zapalenia wątroby typu B (HBS Ag) W razie potrzeby można skontrolować poziom żelaza. U ciężarnych nie posiadających we krwi czynnika Rh (ujemny) należy sprawdzić obecność przeciwciał przeciw krwinkom Rh dodatnim. Dzięki badaniu moczu i nerek można wykryć schorzenia dróg moczowych (głównie infekcje), wątroby, a także kontrolować pośrednio przemianę cukru. Wczesne badanie USG (w 8-10 tygodniu ciąży) wykonane sondą pochwową pozwala określić, jak długo naprawdę jesteś w ciąży. Czasami radość jest podwójna, o czym warto wiedzieć jak najwcześniej. Dokładna ocena budowy zarodka, możliwa dzięki tej stosunkowo nowej technice, już na tym etapie daje wskazówki co do prawidłowości rozwoju ciąży.
Podczas pierwszej wizyty lekarz przeprowadzi dokładny wywiad na temat Twojego zdrowia i przebytych chorób. Każde kolejne spotkanie obejmować będzie rozmowę na temat Twoich odczuć i dolegliwości, pomiar wagi ciała oraz ciśnienia krwi, kontrolę wykonanych wykonanych wcześniej badań laboratoryjnych (zwykle co miesiąc badanie ogólne moczu oraz morfologia krwi co najmniej 1 raz na trymestr), ocenę wielkości macicy i stanu szyjki macicy. Brak poważnych dolegliwości, prawidłowe ciśnienie krwi, dobre wyniki badań gwarantują prawidłowy rozwój ciąży.
W wielu krajach rutynowo, w Polsce od niedawna, wykonuje się przesiewowe badanie krwi, tzw. Triple-Test, pomagające oszacować ryzyko występowania zaburzeń chromosomalnych (głównie zespołu Downa) oraz obecności rozszczepu kręgosłupa. W zależności od wyniku badań ciężarną otrzymuje skierowanie na amniopunkcję (tzw. genetyczną), którą wykonuje się między 14 a 18 tygodniem ciąży. Inne powody (wiek ponad 35 lat, zaburzenia chromosomalne lub wady w rodzinie lub w poprzedniej ciąży) są wskazaniem do amniopunkcji (pobieranie płynu owodniowego i pływających w nim komórek płodowych z jamy macicy poprzez nakłucie powłok brzusznych ciężarnej) już od 13-14 tygodnia. Podobne informacje można uzyskać dzięki biopsji trofoblastu (pobranie komórek tworzącego się łożyska cewnikiem lub igłą pod kontrolą ultrasonografii) nieco wcześniej – od 8-11 tygodnia.
Ryzyko poronienia w wyniku amniopunkcji wynosi 0,5-1%, biopsji trofoblastu 2-3%. Przed badaniami, które są dobrowolne odbywa się rozmowa – porada z doświadczonym genetykiem. Między 19 a 22 tygodniem ciąży wykonuje się najważniejsze badanie USG. Na tym etapie ciąży pozwala ono sprawdzić czy dziecko jest prawidłowo zbudowane. Dlatego też warto wykonać je na możliwie najlepszej dostępnej aparaturze oraz powinno być wykonane przez doświadczonego lekarza. Przy tej okazji można też sprawdzić płeć maleństwa, oczywiście jeśli rodzice chcą o tym wiedzieć.
W drugim trymestrze ważnym badaniem jest określenie tolerancji glukozy. Ciężarna wypija 50g roztworu glukozy i po godzinie ponownie sprawdza się poziom cukru we krwi. Wyniki wskazują na prawidłowy metabolizm (przemianę materii) lub cukrzycę, co musi zostać potwierdzone wykonaniem tzw. krzywej cukrowej.
W trzecim trymestrze ruchy płodu są wyraźnie odczuwalne, czasem nawet aż bolesne. Ich obecność, szczególnie pod koniec ciąży, świadczy o dobrym stanie płodu. Badanie KTG (kardiograficzne), czyli rejestracja czynności serca dziecka i napięcia – ewentualnych skurczów macicy pozwala zweryfikować odczucia kobiety w ciąży. Jest ono bardzo pomocne już od 26-28 tygodnia ciąży dla oceny zagrożenia ciąży.
Podobną rolę spełnia badanie USG, które potwierdza położenie dziecka w macicy. Do porodu płód prawidłowo układa się główką do dołu (94 na 100 dzieci). Na 2 do 4 tygodni główka zaczyna się ustawiać do miednicy, co uzewnętrznia się tzw. obniżeniem brzucha. Przyszła Mama może znów swobodniej oddychać, ale częściej udaje się do toalety. Zwykle w takim momencie już niedługo nastąpi poród.
Zuzanna Nowakowska to ceniona autorka w dziedzinie ciąży i parentingu, oferująca przyszłym rodzicom rzetelne porady i wsparcie w jednym z czołowych serwisów o parentingu. Jej zaangażowanie w promowanie świadomego rodzicielstwa przyniosło jej szerokie uznanie oraz lojalne grono czytelników.