Wigilia niemowlaka – przepisy, potrawy i dania wigilijne dla dzieci

Święta tuż, tuż, a ty…. masz już dość sugestywnych telefonów od babci, cioci czy mamy z pytaniami: „to karpika oczywiście skosztuje“, „a uszka to z kapustą czy z mięskiem mu/jej zrobić“, „a barszczyk to na pewno chętnie wypije“… Kto? Twoje kilkumiesięczne dziecko! Dla wszystkich oczywiste jest, że podczas pierwszych Świąt z niemowlakiem w domu najważniejsze jest to, aby się on najadł wigilijnych potraw. Nic bardziej mylnego. Jak od strony kulinarnej powinna wyglądać Wigilia niemowlaka?

---

Wigilia i pierwsze Święta to oczywiście okres rodzinnych spotkań przy stole, ale jeśli chodzi o dziecko – należy bardzo uważać, aby nie narobić więcej szkody niż pożytku. Brzuszek maluszka jest dopiero na początku swojej drogi do kulinarnych eksperymentów, a wigilijna i świąteczna kuchnia do lekkich przecież nie należy. Należy pamiętać również, że kubki smakowe szkraba nie są jeszcze w pełni wyszktałcone i coś, co nam wydaje się w smaku lekko słone dla dziecka może być zdecydowanie przesolone – tyczy się to wszelkich przypraw, od wspomnianej soli zaczynając, a na cukrze, papryce, cebuli, czosnku kończąc. Święta to nie czas na odstępstwa od zasad rozszerzania diety.

Potrawy wigilijne są dla dziecka do roku zdecydowanie zbyt ciężkostrawne. Jeśli jednak babcia nalega, aby maluch dostał coś ze świątecznego stołu, niech to będzie delikatny barszczyk, ryba na parze lub – dla nieco starszego niemowlaka – uszka z gotowanym mięsem lub szpinakiem. Możesz też poczęstować szkraba domowym ciastem – drożdżowym lub sernikiem, jeśli nie ma alergii. Na deser zaproponuj kisiel żurawionowy i kompot z suszonych jabłek i gruszek. W czasie pierwszych wspólnych Świąt nie nastawiaj się na to, że maluch będzie głównym gościem przy stole – zachowaj jego codzienną dietę, aby uniknąć problemów z brzuszkiem.

Jak w takim razie wyróżnić menu malucha w tym świątecznym okresie, jednocześnie nie robiąc mu żadnej szkody?

0-6 miesiące – tylko mleko

Do końca 6. miesiąca niemowlę powinno być karmione tylko mlekiem. Wszelkie próby podania dziecku innego pożywienia mogą zakończyć się wzdęciami, bólami brzuszka, biegunkami.

6. miesięc – mleko i warzywa

Dzieciom karmionym mlekiem modyfikowanym można rozszerzać dietę po skończonym 4. miesiącu. Jeśli w okresie świątecznym bobas będzie wchodzić właśnie w ten wiek, możesz mu zaproponować pierwsze produkty: dynię, marchewkę, ziemniaka, jabłko. Jeśli poddajesz już swoje dziecko ekspozycji na gluten, możesz zaproponować mu warzywa z odrobiną kaszki glutenowej.

Dobrym sposobem na celebrowanie Świąt, a zarazem chwilę spokoju, jest metoda BLW – ugotowany ziemniak może być dla maluszka równie atrakcyjny co grzechotka. Pamiętaj, aby ugotować go w łupinie, najlepiej na parze i obrać dopiero przed podaniem – dzięki temu mikro i makroelementy w nim zawarte nie pozostaną „wydalone“ podczas gotowania do wody. Ziemniak to skarbnica błonnika, witaminy C, witamin z grupy B (B1, B3, B6), magnezu, potasu i żelaza.

Metodę BLW stosuje się u dzieci około 6. miesiąca życia – kiedy maluch potrafi już siedzieć i samodzielnie utrzymać warzywa w dłoni. I o ile potrafi go ta czynność zająć na kilkanaście lub kilkadziesiąt minut, o tyle ty powinnaś liczyć się z… dużo większym bałaganem przy stole :).

Jeśli karmisz piersią sprawa jest jasna – do końca 6. miesiąca życia maluch powinien dostawać tylko twoje mleko. Jeśli zdecydujesz się jednak poczęstować czymś malucha w Wigilię, niech będzie to np. ugotowana marchewka lub ziemniak.

7. miesiąc – pierwszy barszczyk

Po skończonym 6. miesiącu dzieci karmione piersią oraz mlekiem modyfikowanym mają już wspólne menu. Są to w dalszym ciągu niewielkie ilości pożywienia innego niż mleko. Możesz urozmaicić dietę swojego dziecka o brukselkę, brokuł, cukinię czy groszek zielony.

7 miesiąc życia dziecka to już czas na pierwszy barszczyk lub gotowanego buraka podanego prosto do rączki metodą BLW. Pamiętaj, aby do tego celu gotować go w łupinie, najlepiej na parze, dzięki temu nie wygotują się z niego wszystkie mikro- i makroelemetny. Jest on bowiem cennym źródłem potasu, wapnia, żelaza, magnezu, manganu, kobaltu, witaminy A, C, B1 oraz przede wszystkim kwasu foliowego.

---

Pierwszy barszczyk dla niemowląt

Marchew, pietruszkę, kawałek selera oraz ziemniaka ścieramy na tarce na dużych oczkach, zalewamy zimną wodą, doprowadzamy do wrzenia i gotujemy 15 minut. W międzyczasie szorujemy buraka i w łupinie gotujemy go w małej ilości wody lub na parze do miękkości. Następnie obieramy, kroimy i dodajemy do pozostałych warzyw. Rozcieramy malakserem, dodajemy łyżkę oleju rzepakowego. Nadmiar możemy zamrozić w pojemnikach do przechowywania pokarmu.

---

Po 6. miesiącu można też wprowadzać do diety dziecka mięso. Święta są doskonałą okazją, by kupić dobrej jakości jagnięcinę lub mięso z królika i część po prostu ugotować niemowlakowi i dodać do zupy lub warzyw. Pamiętaj, aby nie podawać dziecku wywaru z mięsa, gdyż kumulują się z nim substancje alergenne. Możesz na nim przygotować zupę na drugi dzień Świąt lub zrobić galaretę dla wszystkich innych domowników.

A co na deser? Przykładowo czarne jagody lub pieczone jabłko bez przypraw.

8. miesiąc

W 8. miesiącu maluch może już spróbować niewielkiej ilości gotowanej kapusty, zarówno białej, jak i czerwonej. Przygotuj więc delikatny kapuśniaczek z dodatkiem marchwi i ziemniaków, w proporcji 1/3.

---

Kapuśniak:

Ziemniaka i marchew zetrzyj na tarce na dużych oczkach, zalej zimną woda i zagotuj. Po 10 minutach dodaj pokrojoną w paski białą kapustę (dwa, trzy liście bez twardych części) oraz liść laurowy, który przez zmiksowaniem zupy wyciągnij. Dodaj masło i 20 g ugotowanego wcześniej mięsa z królika.

---

Na wigilijną kolację możesz poczęstować maluszka rybą. Unikaj podawania dziecku tuńczyka, jesiotra czy okonia czerwonego – te gatunki zawierają bowiem metylan rtęci (dowiedz się więcej na temat ryb).

A co z karpiem? Mięso karpia jest cenionym produktem dietetycznym i skutecznie konkuruje z innymi rodzajami białego mięsa. Zawiera bowiem stosunkowo niewiele tłuszczu z liczącą się ilością nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz łatwo przyswajalne białko. Zawartość tłuszczu powoduje, że karpia zalicza się do średnio tłustych. Mięso karpia posiada również w swoim składzie cenne witaminy, takie jak: B1, B6, B12 oraz PP, jest również dobrym źródłem składników mineralnych: fosforu, potasu, selenu, cynku, żelaza, siarki i magnezu. Gotowany karp nie zaszkodzi maluszkowi – należy jednak uważać na bardzo drobne ości, które mogą znaleźć się nawet w malutkich kawałkach mięsa. Najlepiej przygotować małe pulpeciki ze zmielonej ryby.

---

Pulpeciki rybne

40 g ugotowanego karpia i jedną ugotowaną marchew rozdrobnić, dodać łyżkę oleju rzepakowego, kilka łyżek wody aż masa będzie plastyczna oraz łyżkę kaszki kukurydzianej lub ryżowej (bezsmakowej). Uformować małe kulki, obtoczyć delikatnie w pszennej mące i wrzucić do gotującej się wody na minutę. Można bez używania mąki ugotować pulpety na parze.

Możesz przygotować maluszkowi również kompot z owoców – jabłek i gruszek z dodatkiem czarnych jagód lub malin.

---

9. miesiąc

Jeśli twoje dziecko w okresie świątecznym będzie miało 8-9 miesięcy, możesz zaszaleć z owocami. Maluszek może już bez przeszkód spożywać banany, brzoskwinie, daktyle, melona, rodzynki, suszone śliwki i winogrona. Możesz więc podać mu kompot z suszu lub upiec ryżowe ciasteczka z daktylami. Dobrym pomysłem na deser jest pieczone jabłko z rodzynkami.

Na wigilijną kolację szkrab na pewno chętnie zje kluseczki lub pierożki ziemniaczane z rybką, a na świąteczną – kaszę gryczaną niepaloną z jagnięciną. Należy ona do grupy produktów bezglutenowych, jak kasza jaglana, amarantus czy komosa ryżowa. Możesz używać już przypraw takich jak kminek, koper suszony i majeranek.

---

Pierożki ziemniaczane:

Składniki: 0,5 kg ziemniaków, 0,15 kg mąki ziemniaczanej, 100 g filetów z ryby lub mięsa królika, jajo.

Przygotowanie: Rybę lub mięso ugotować i zmielić, wymieszać z ulubionymi przyprawami i jajkiem. Ziemniaki ugotować i utłuc. Zanim wystygną, wymieszać z mąką i wyrobić na gładką masę. Z masy formować na dłoni placuszki, na które kłaść farsz z mięsa lub ryby. Formować pierożki. Ugotować w osolonej wodzie krótko, by się nie rozpadły. Można też ugotować na parze.

Dobrym pomysłem jest przygotowanie treściwej zupy rybnej – może stanowić zarówno obiad, jak i kolację.

Zupa rybna dla dzieci na wigilię

Składniki: pęczek włoszczyzny, 200 g filetów z ryby (halibut, dorsz, pstrąg, łosoś), łyżka oliwy z oliwek, odrobina soku z cytryny.

Przygotowanie: Warzywa dokładnie umyć, obrać, pokroić w kostkę i ugotować w litrze wody. Gdy będą miękkie, dodać obraną z ości rybę. Doprawić sokiem z cytryny, oliwą. Zmiksować lub podawać z kawałkami ryby.

---

10. miesiąc

Po skończonym 9. miesiącu możesz zaproponować maluszkowi do barszczu małe uszka z mąki kukurydzianej, sojowej lub z amarantusa z dodatkiem mąki pszennej wypełnione na przykład szpinakiem z jarmużem lub ugotowaną kapustą. A może bułeczki drożdżowe z podobnym nadzieniem?

---

Farsz kapuściany

Składniki: 0,5 kg słodkiej, drobno poszatkowanej kapusty, mała cebula, łyżeczka oleju, 3 liście laurowe, zioła.

Przygotowanie: kapustę z odrobiną wody i liśćmi laurowymi duś pod przykryciem do całkowitej miękkości. Drobno posiekaną cebulę podduś na oleju, dodaj do kapusty wraz z ulubionymi ziołami. Kiedy warsz będzie całkiem miękki, przełóż na sito i odstaw na kilka godzin do odsączenia.

Farsz szpinakowy:

Składniki: 0,5 kg szpinanku w liściach, surowego lub mrożonego (uwaga! Kup mrożony szpinak bez żadnych dodatków), ząbek czosnku, sól, łyżeczka wody.

Przygotowanie: surowy szpinak przelać gorącą wodą, mrożony rozmrozić, poszatkować, posolić i dusić na wodzie pod przykryciem z dodatkiem całego ząbka czosnku. Po 15 minutach wyjąć czosnek, szpinak odsączyć. Można dodać jarmuż przygotowany w ten sam sposób.

Ciasto na uszka dla dzieci na wigilię

Składniki: ½ szklanki kleiku kukurydzianego, szklanki wody, 1 szklanka dowolnej mąki, 1 łyżeczka mąki kukurydzianej, 1 łyżeczka oleju, szczypta soli, mąka do podsypania ciasta.

Przygotowanie: kleik starannie wymieszaj z wodą, dodaj olej, sól i mąkę i zagnieć ciasto. Mąki trzeba dodać tyle, żeby nie kleiło się do rąk. Ciasto rozwałkuj, podsypując mąką. Wycinaj małe kółeczka kieliszkiem lub małą szklanką.

Połóż kółeczko na ręku, na środku połóż troszkę farszu (½ łyżeczki od kawy), złóż je na pół i starannie sklej brzegi – powstanie mały pierożek. Uszko zrobisz, sklejając jego przeciwstawne rogi. Podobny efekt można uzyskać, urywając mały kawałek ciasta, robiąc z niego kulkę i rozgniatając w palcach na okrągły placuszek. W dużym garnku zagotuj osoloną do smaku wodę, na wrzącą wkładaj uszka i gotuj od wypłynięcia 5-8 min. Tego samego ciasta możesz używać do robienia pierogów, makaronu, zacierek.

Bułeczki z kapustą dla dziecka na wigilię

Ciasto: 40 dag mąki, 100 dag masła, 6 dag drożdży, 3 żółtka, szklanka mleka, 2 łyżeczki cukru.

Przygotowanie: drożdze pokrusz, rozetrzyj z łyżeczką cukru i połową ciepłego mleka. Odstaw do wyrośnięcia. Roztop masło, wystudź. 2 żółtka utrzyj z pozostałym cukrem . Dodaj je do mąki wraz z wyrośniętym zaczynem i masłem, po połączeniu dolej resztę mleka. Wyrabiaj 10 minut i odstaw do wyrośnięcia.

Ciasto podziel na kawałki wielkości dużej łyżki, rozgnieć na placuszki, w środek kładź łyżeczkę farszu, uformuj owalne bułęczki. Ułóż w odstępach na blasze wyłożonej pergaminem do wyrośnięcia, potem posmaruj rozmąconym żółtkiem i piecz w temp. 180 st. aż się zarumienią.

Aby nadzienie miało bardziej wyrazisty smak, dopraw je cebulą lub porem. Możesz również dodać zioła: bazylię, cząber, estragon, oregano, rozmaryn lub tymianek. W zimie trudno o świeże zioła, skorzystaj więc z suszonych, pakowanych bez żadnych dodatków. Można je kupić w każdym sklepie ze zdrową żywnością.

---

Świetną propozycją na deser jest na przykład kasza jaglana, amarantus lub zwykły ryż na słodko: z aronią, porzeczkami ze słoika od babci lub w wersji bardzo świątecznej – z suszonymi śliwkami i rodzynkami. Pamiętaj, aby przed podaniem zamoczyć rodzynki i śliwki na kilkanaście minut w gorącej wodzie aby rozmiękły.

11. miesiąc

W 10-11. miesiącu menu świąteczne dziecka może być już bardzo zbliżone do waszego. Barszczyk z ziemniakami i fasolką doprawiony odrobiną czosnku lub zupa marchwiowo-pomidorowa z natką pietruszki to świetna propozycja na pierwsze danie. Na drugie możesz przygotować delikatny bigos z kapusty białej z dodatkiem kapusty kiszonej, suszonych śliwek i kminku z gotowanym mięsem. Od końca 10. miesiąca możesz podawać dziecku bez obaw zielony koperek lub właśnie natkę pietruszki oraz szczypiorek.

Na świąteczny obiad sprawdzi się kasza jaglana z rybą po grecku.

---

Ryba po grecku (3-4 porcje)

Składniki: filet z dorsza – 300g, marchewka, pietruszka, kawałek selera, kawałek pora, 1-2 pomidory bez skórki, łyżeczka oliwy, łyżka soku z cytryny, odrobina soli, pieprzu, cukru, słodkiej papryki.

Przygotowanie: Warzywa umyć, obrać i zetrzeć na grubej tarce, pomidory pokroić na cząstki. Rybę ugotować na parze lub w odrobinie wody. Dołożyć warzywa, gotować pod przykryciem aż do miękkości. Dodać sok z cytryny i oliwę.

---

Oprócz kaszy jaglanej możesz zaproponować dziecku kaszę jęczmienną, kuskus lub płatki owsiane. Te ostatnie w połączeniu z rodzynkami, cynamonem i bananem to świetna propozycja śniadaniowa, a pieczone z cynamonem jabłko to delikates na deser.

Możesz również przygotować drożdżową struclę mini z ciasta jak na bułeczki z kapustą. Farsz przygotuj z 3 surowych, startych na tarce jabłek, garści drobno posiekanych suszonych śliwek i łyżki rozmoczonych w wodzie rodzynek. Rozwałkuj drożdżowe ciasto na placek, posmaruj masą i zroluj. Odstaw do wyrośnięcia, piecz 45 minut w piekarniku nagrzanym do 190 st.

Świetna propozycja na kolację to brązowy ryż z rybą i kiełkami, które są kopalnią witamin i minerałów. Na przykład kiełki lucerny są fantastycznym źródłem żelaza i łatwo przyswajalnego białka, a kiełki soczewicy zawierają kwas foliowy o działaniu krwiotwórczym, niezbędny do kształtowania systemu nerowego dziecka.

12. miesiąc

Po skończonym 11. miesiącu do diety dziecka można włączyć figi, makarony, całe jajko, inne rodzaje mięs (wołowe, cielęce) oraz nabiał jeśli wcześniej wystąpiła nietolerancja laktozy. Możesz więc podczas Świąt przyrządzić domowy rosół z makaronem, delikatną pieczeń cielęcą w sosie, kompot z suszonych fig lub ciasto wiśniowe z odrobiną bitej śmietany.

Kiedy twój niemowlak skończy rok, powinien już w zasadzie jeść wszystko to, co dorośli, z zastrzeżeniem pewnych form obróbki żywności i stosowania niektórych przypraw. „Biała śmierć“ czyli sól i cukier to produkty, których użycie powinniśmy ograniczać ze względu zdrowie całej rodziny, nie tylko dzieci. Pieczenie w papierze, folii, rękawie, gotowanie w wodzie, na parze i duszenie bez tłuszczu to najzdrowsze formy przygotowania posiłków. Niemowlęta i małe dzieci nie powinny jeść potraw smażonych i grillowanych na tłuszczu.

Możesz również „zaszaleć” z deserami. Na pewno skusi się na nie większa część rodziny :).

---

Daktylowe kulki

Składniki: 1/4 kostki masła, 1/2 szklanki cukru, 1 jajo, 1/2 szklanki posiekanych daktyli, 1/2 szklanka posiekanych orzechów włoskich, 1 szklanka dmuchanego ryżu, cukier puder do posypania.

Przygotowanie: masło wraz z cukrem rozpuść w rondelku. Mieszając, dodaj rozbełtane jajka, następnie daktyle. Całość przez ok. 10 minut podgrzewaj, mieszając, aż do uzyskania niemal jednorodnej gęstej masy. Dodaj orzechy i ryż. Wszystko dokładnie wymieszaj i odstaw z ognia. Z masy uformuj po ostygnięciu dłońmi kulki wielkości orzecha włoskiego. Aby się nie lepiły, obtaczaj je w cukrze pudrze. Gotowe kulki schłodź (lub wręcz zamroź). Zimne są bardziej chrupiące. Nawet te z zamrażarki nadają się od razu do zjedzenia.

Świąteczne ciasteczka (3-4 porcje)

Składniki: 1/2 kostki masła, 2 żółtka, 1-2 szklanki mąki, 1/2 szklanki cukru, 1-2 łyżeczki cynamonu lub przyprawy do piernika.

Przygotowanie: Masło wymieszać z mąką i cukrem, dodać żółtko i cynamon. Owinąć folią i schować na godzinę do zamrażalnika. Podzielić na kawałki i każdy po kolei rozwałkować i wykrawać ciasteczka. Układać na blaszce wyłożonej pergaminem, można posmarować roztrzepanym żółtkiem. Piec w temperaturze 180 st. aż do lekkiego zarumienienia, około 20 minut.

---

Po 12 miesiącu ilość niemowlęcych posiłków innych niż mleko powinna wynosić 4 do 5.

Pamiętaj!

Dietę dziecka należy wzbogacać powoli, podając jeden produkt na kilka dni i obserwując dziecko. Dzięki temu można będzie łatwo zidentyfikować źródło nietolerancji. Jej objawy to wysypka, wymioty, biegunka, ból brzuszka. Jeśli podczas Świąt dopiero zaczynasz rozszerzanie diety – nie podawaj kilku lub kilkunastu produktów na raz.

Nietolerancja to nie alergia – to niedojrzałość układu pokarmowego dziecka do trawienia danego produktu. Większość produktów typowo świątecznych może spowodować taką nietolerancję.

Produkty, które najczęściej powodują alergię u najmłodszych to nabiał, orzechy, miód, soja, jajo kurze, cytrusy, truskawki i czekolada, dlatego unikaj podawania dziecku podczas Świąt gotowych ciast i ciasteczek. Mogą zawierać śladowe ilości tych produktów oraz wzmacniacze smaku, spulchniacze i tłuszcze trans, które zdecydowanie nie są przeznaczone dla małych brzuszków. Alergię może jednak spowodować nawet brokuł. Obserwuj więc swoje dziecko po każdym posiłku. Po jakimś czasie od wystąpienia alergii ponów podanie produktu „winowajcy“ – alergie bardzo często mijają z wiekiem.

Uwaga na:

Nabiał, orzechy, miód, soję, jajo kurze, cytrusy, truskawki i czekoladę – to produkty silnie alergenne.

Produkty zakazane w diecie niemowlęcia na wigilię:

• Kremowe ciasta,
• Wypieki z dużą ilością tłuszczu (ciasto francuskie, filo),
• Mak – jest bardzo ciężkostrawny,
• Grzyby pod każdą postacią,
• Ryba maślana – zawiera trudne do strawienia substancje,
• Śledzie i marynaty – podrażniają układ pokarmowy,
• Napoje gazowane typu cola, fanta lub inne barwione sztucznie, tonik – zawiera chininę,
• Chrupki, chipsy, fast foody ze względu na obecność tłuszczów trans i chemicznych dodatków
• Konserwy mięsne i warzywne,
• Zupy i mieszanki przypraw w proszku (typu „przyprawa do kurczaka“),
• Sól i cukier,
• Produkty smażone,
• Wywary mięsne,
• Tłuszcze zwierzęce z wyjątkiem masła,
• Olej palmowy i orzechowy.